Muốn và cần.

Mình vẫn hay bị nhập nhằng giữa hai khái niệm "muốn" và "cần".

Mình luôn "muốn" ai đó ở bên cạnh, nhưng điều mình "cần" lại là sự bình yên và chân thành, những yếu tố cấu thành theo thời gian và sự vun đắp từ hai phía, để đạt được khái niệm "đồng hành".

Mình đã trải qua những mối quan hệ bắt đầu từ một cái "muốn" từ bản năng rất mãnh liệt, như một cơn say nắng hay một khát khao chinh phục người khác cho bằng được. Nhưng rồi, khi thời gian trôi qua, khi những mong muốn bề nổi dần lắng xuống và lôi hàng ngàn những vết thương mà mình chưa kịp giải quyết lên, mình chợt hiểu điều mình thực sự "cần" là giải quyết vấn đề của chính mình, để có được sự an toàn, thấu hiểu, và một kết nối bền vững khi yêu.

Có vài vòng lặp mà mình vẫn hay tự hỏi vì sao nó cứ lặp đi lặp lại với mình? Liệu mình phải làm gì để thoát khỏi nó? Và trong một khoảnh khắc, mình biết rằng cái vòng lặp này đến là vì mình "muốn" nó, và nó sẽ "cần" lặp lại đến khi nào mình nhìn thấy rõ ràng được chân lý nấp dưới một vẻ ngoài hào nhoáng, một vai diễn hoàn hảo, hay một cuộc sống trốn chạy.

Thì ra, mình đã sống một cuộc đời với quá nhiều vai diễn chỉ để thoả mãn cái "muốn" của mình, và "cần" một ai đó để hoàn thiện kịch bản cùng mình với những vai diễn đó.

Những ngã rẽ đôi khi đến từ việc cân bằng "muốn" và "cần"

Trong tâm lý học, "muốn" là tiếng nói của bản năng - chúng ta thường muốn những thứ tạo ra khoái cảm, sự phấn khích, hoặc mang tới một hình thức khẳng định bản thân.

Trong khi đó, "cần" là kết quả của nhận thức, là sự giác ngộ đến một cách rất tự nhiên trong quá trình chúng ta quan sát, nhìn nhận và suy ngẫm về những điều bên trong và bên ngoài chúng ta hằng ngày.

Bản chất của "muốn" đôi khi được xuất phát từ môi trường xung quanh (khi mình nhìn thấy người khác có gì đó, và mình cũng muốn có cho được, tức là mong muốn đến từ cái tâm sân si đua đòi); nhưng ngược lại, cũng có những điều mình "muốn" và được xuất phát từ bản thân, từ những giá trị mà mình đã xác lập khi thành công, hay từ những bài học mà mình đã rút ra sau nhiều lần vấp ngã.

Những ngày gần đây, mình dần "muốn" một cuộc đời đơn giản hơn, không chạy theo địa vị, quyền lực hay vật chất nữa, nhưng mình cũng hiểu rằng, đôi khi vật chất lại chính là chất liệu cần thiết để mình có thể sống trọn vẹn hơn. Cái muốn của mình đi từ mục đích tìm về cái nguyên bản, xoá bỏ những định kiến và sân si, nhưng để đạt được, mình cũng cần phải cố gắng rất nhiều để có đủ vật chất mà hoàn thiện mong muốn.

Rồi mình nhận ra, sự khác biệt giữa "muốn" và "cần" nằm ở việc ta để cho chúng lên bàn cân như thế nào. Nếu chỉ chạy theo "muốn", chúng ta có thể đánh mất chính mình, nhưng nếu chỉ cố chấp với "cần", liệu mình có bỏ lỡ những trải nghiệm đáng giá?

Nhưng mình nghĩ, chắc mình cũng không cần phải lựa chọn giữa "muốn" hay "cần" làm gì, mà nên cố gắng hiểu được bản chất của từng thứ và biết khi nào nên ưu tiên điều gì. "Muốn" có thể là động lực để con người tiến về phía trước, nhưng "cần" mới là điều giữ cho bản thân mỗi người không lạc lối.

20/02/2025,

T.